TÜRKİYE’NİN NÜFUS ÖZELLİKLERİ VE NÜFUS HAREKETLERİ
TÜRKİYE NÜFUSUNUN YAPISAL ÖZELLİKLERİ:
Hazırlık Çalışmaları:
1)2000 yılı nüfus sayıöı verilerinden yararlanarak ,yaşadığımız ilin nüfus yapısal özellikleri hakkında bilgi toplatınız.
1)2000 yolı Nüfus sayımına göre 700.027 kişidir.Erkek nüfus daha fazladır.Eğitim durumu diğer bölgelere göre yüksektir.Ekonomil faaliyetlerin kollarının dağılışı çok fazladır.Çok değişik iş alanları vardır.
2)Yaşadığınız ilde hangi sektörde çalışan insan sayısı daha fazladır?
2)Tarım ve turizm alanında çalışan insanların sayısı oldukça fazladır.
3)Yaşadığınız ilin nüfus verilerinden yararlanarak kadın ve erkek aktif nüfusun oranları9nı karşılaştırınız.
3)Erkeklerin oranı daha fazladır.
Nüfusun Yaş Gruplarına Göre Dağılımı
• Nüfus miktarı kadar önem taşıyan bir başka kriter de nüfusun yaş yapısıdır. Çünkü, yaş grupları
nüfusun genel yapısı ve doğurganlık oranı hakkında bilgi sahibi olmamızı sağlar. Ayrıca iş, eğitim, sağlık vb. ihtiyaçların belirlenmesinde ve geleceğe yönelik planlamanın yapılabilmesinde önemli rol oynar.
• Nüfusumuzun en önemli özeliği genç ve dinamik yapı göstermesidir. Toplam nüfus içinde 0 - 25 yaş grubu nüfusun % 49' unu oluşturur.
Nüfusun Cinsiyete Göre Dağılımı
• Nüfus sayımlarından elde edilen önemli sonuçlardan biri de cinsiyet durumudur. Nüfusun cinsiyet durumu bir ülkedeki kadın ve erkek nüfusu ifade eder. Kadın ve erkek nüfusu sadece demografik anlam taşımaz. Bu nüfus sosyal ve ekonomik bakımdan da önemlidir.
• Örneğin I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı'nda Türkiye büyük bir erkek nüfusu kaybına uğramıştır. Bu durum evlenecek yaştaki erkeklerin savaşa katılması nedeniyle, doğum oranının düşmesine yol açmıştır.
• Bir şehirde kadın ve erkek nüfus arasındaki farkı; sanayi, şehrin göç alıp vermesi, askerî birlik bulunup bulunmaması gibi faktörler etkiler
Nüfusun Cinsiyete Göre Dağılımı Şehir Kadın-Erkek Nüfusu
Kır Kadın-Erkek Nüfusu
Çalışan Nüfusun Ekonomik Faaliyet Kollarına Göre Dağılımı:
• Çalışma çağındaki nüfus dilimi içinde bulunan ve belirli bir işi olan nüfusa "çalışan nüfus" veya "aktif nüfus" denir.
• Çalışma çağındaki nüfus dilimi içerisine girdiği hâlde işi olmayan nüfusa da "iş gücüne dahil olmayan" nüfus veya "İşsiz nüfus" adı verilmektedir.
İş Gücüne Katılma Oranı (Genel)
Çalışan Nüfusun İş Kollarına Göre Dağılımı:
• Ülkelerin gelişmişlik ölçütlerinden biri de toplam nüfus içindeki aktif nüfus oranı ve aktif nüfusun
faaliyet kollarına göre dağılımıdır.
• Bu konuda belirleyici olan faaliyet kolları tarım (birincil), sanayi (ikincil) ve hizmet (üçüncül) sektörüdür. Gelişmiş ülkelerde tarım alanında çalışan nüfus oranı azdır.
• Türkiye'de çalışan nüfusun en fazla olduğu ekonomik faaliyet kolu tarımdır. Cumhuriyetin ilk yılların da tarım alanında çalışanların oranı daha fazla iken sanayi ve hizmet sektöründeki gelişmelere paralel olarak azalmaktadır
Türkiye Nüfusunun Eğitim Durumu
• 1927 yılında 6 yaş ve üstü nüfus dikkate alındığında genel nüfusumuzun sadece %11'i okur-yazarken,
• 2000'de bu oran % 88'e çıkmıştır.
• Ancak okuryazar olmayan nüfusun % 71'ini kadınlar oluşturmaktadır.
Okuma Yazma Oranı:
1jnsdfnsdf
1927 2000
OKUR YAZAR OLMAYANLAR
Türkiye'nin Kır ve Kent Nüfusu
• Bir ülkenin kır ve kentlerinde bulunan nüfus miktarları, o ülkenin ekonomik ve sosyal yapısını yansıtan önemli göstergelerden biridir.
• Gelişmiş ülkelerde kır nüfus oranı toplam nüfusun % 10'u geçmemektedir. Ülkemizde nüfusu 10.000'in altında bulunan yerleşmelerde yaşayan nüfusa "kırsal nüfus" adını veriyoruz. Kırsal nüfusun geçimi önemli ölçüde tarıma ve hayvancılığa dayanmaktadır.
• Cumhuriyetin ilk yılların da kırsal nüfus, toplam nüfusumuzun büyük kısmını oluşturuyordu. 1927'de ülkemiz nüfusunun % 83,8'i kır, %16,2'si şehir yerleşmelerinde yaşıyordu.
• Kırsal nüfusun bu miktarının fazlalığı, etkisini giderek kaybetmesine rağmen 1970'li yılların sonlarına kadar devam etmiştir, ilk olarak 1980 yılında ülkemizde yapılan nüfus sayımında şehir nüfusu, kır nüfusundan daha yüksek sayıya ulaşmıştır.
TÜRKİYE'DE NÜFUSUN TARİHSEL GELİŞİMİ
Türkiye’de Nüfus Sayımları:
• Dünya nüfusu gibi Türkiye nüfusu da sürekli bir değişim ve artış içindedir.
• Bu değişim ve artış, hızını kaybetmekle beraber günümüzde de sürmektedir.
• Nüfustaki artış ve değişim belirli aralıklarla yapılan genel nüfus sayımlarıyla belirlenir.
• (II. Mahmut dönemi): 1831 yılında asker ve vergi yükümlülerini belirlemeye yönelik olarak yapılan nüfus sayımında Anadolu'nun nüfusu 7-7,5 milyon olarak sayılmıştır.
• (Abdülmecit dönemi ): 1844 yılında nüfus belgesi verilecek nüfusu tespit etmek amacıyla yapılan nüfus sayımında Anadolu'nun nüfusu 10-10,5 milyon olarak sayılmıştır.
• Cumhuriyet Döneminde ilk kapsamlı nüfus sayımı 1927 yılında yapılmıştır.
• 1935'teki nüfus sayımından sonra 1990'a kadar sayımların sonu "0" ve "5“ ile biten yıllarda,
Yıl Nüfus Artış Hızı
1927 13 648
1935 16 158 21,10
1940 17 821 19,59
1945 18 790 10,59
1950 20 947 21,72
1955 24 065 27,75
1960 27 755 28,53
1965 31 391 24,63
1970 35 605 25,19
1975 40 348 25,01
1980 44 737 20,65
1985 50 664 24,88
1990 56 473 21,71
2000 67 804 18,35
• 1990'dan sonra ise 10 yılda bir yapılmasına karar verilmiştir.
• Ülkemizdeki nüfus sayımlarında ülke sınırları içinde bulunanlar, bulundukları yerlerde sayılırlar. Bu nedenle sayım günü çeşitli nedenlerle yurt dışında olanlar sayılamamaktadır.
• 2007 Nüfus sayımı halen sürmektedir.
Yıllara göre nüfus arştı:
Türkiye'de Nüfusun Yıllara Göre Değişimi
• Doğumlar ve alınan göçlerle artan nüfus, ölümler ve verilen göçlerle azalır. Cumhuriyet Döneminde yurdumuza zaman zaman çeşitli ülkelerden göçler olduğu gibi, yurdumuzdan da başka ülkelere göçler gerçekleşmiştir. Nüfus artışımız üzerinde yurdumuza toprak katılımının da etkisi
söz konusudur (Hatay'ın ana vatana katılışı).
1927-2000 yılları arasında ülke nüfusundaki değişim şu başlıklarla belirtilebilir.
• Nüfus hızlı bir şekilde artmaktadır.
• Erkek nüfus kadın nüfusundan daha fazladır.
• Nüfusun eğitim düzeyi giderek yükselmektedir.
• Ortalama yaşam süresi giderek uzamaktadır.
• Kentsel nüfus giderek artmaktadır.
• İç ve dış göçler yoğun olarak yaşanmıştır.
• 1927-2000 yılları arasında nüfusumuz yaklaşık beş kat artarak 13,6 milyondan 67,8 milyona
ulaşmıştır. 1990-2000 döneminde ülke nüfusu yılda ortalama 1.133.000 kişi artmıştır.
Türkiye’de Nüfus Artışının Sebepleri:
Doğal Nüfus Artışı: Doğumlar
• Yurdumuzda nüfus artışını etkileyen temel faktör doğal nüfus artışıdır.
• Nüfus artışında doğumlar kadar ölümler de etkilidir. Doğumlarla ölümler arasındaki fark doğal nüfus artışını oluşturur.
• Türkiye'nin doğal nüfus artışı incelendiğinde, özellikle 1950'lerden itibaren ölüm oranlarında,
1960'lardan itibaren ise doğum oranlarında bir düşmenin söz konusu olduğu görülmektedir.
• Buradan anlaşıldığına göre doğum oranları azalırken ölüm oranları da azalmakta, yani insan ömrü uzamaktadır. Tük iye'de nüfusun artmasında doğal artışlardan başka nedenler de etkilidir.
• 1975 yılından itibaren nüfus artış hızımızın düşmesinde, kentleşme ve sanayileşmeyle birlikte doğum oranlarında meydana gelen azalmanın da etkisi olmuştur.
• Ayrıca cumhuriyetin kurulduğu yıllarda yurdumuzun uzun yıllar süren savaşlarda erkek nüfusunun önemli bir kısmını kaybetmiş olması, toplam doğurganlık oranını oldukça düşürmüştür. Bu nedenle 1965'e kadar nüfus
artışını teşvik edici politikalar izlenmiştir.
• 1965'ten itibaren doğurganlığı teşvik edici politikaların yerine nüfus planlamasına önem verilmesi ise nüfus artışının yavaşlamasında etkili olmuştur.
Çalışmak için başka ülkelere gidenler: İşçiler
1961-1974 Avrupa Ülkeleri , 1975-1989 Arap Ülkeleri
1960’lı yıllarda 200 bin kişinin yurtdışına çıkması nüfus artışında azalmaya yol açmıştır.
Lozan’dan Sonra Mübadele Göçleri:
Mübadele ile Yunanistan’a giden Rumlar ve Yunanistan’dan gelen Türkler
Politik, siyasi ve sosyal baskılar nedeniyle
Cumhuriyet kurulduktan sonra değişik ülkelerde yaşayan Türkler Türkiye’ye göç etmişlerdir. Bunlardan bazıları kendi istekleri ile bazıları da baskılar sonucu bu kararı almışlardır. Geldikleri ülkelerin bazıları: Türk Cumhuriyetleri, Irak, Bulgaristan, Rusya, Romanya vb.
Hatay’ın Anavatana katılması:
30 Haziran 1930’da Anavatana katılan Hatay o dönemde ki artışın % ’12,5’lik bölümünü oluşturmuştur.
Nüfus Artışının Sonuçları
1)Kırsal kesimdeki nüfus artışı sonucu her geçen gün kişi başına düşen arazi miktarının azalması.
2)Kentlerde konut sıkıntısının baş göstermesi ve gecekondulaşmanın olması.
3)Kırsal kesimde yapılan yatırımlardan verim alınamaması.
4) Ülkemizin batı ve orta kesimlerinde yer alan illerde nüfus artışında doğurganlık yanında göçlerin etkisi vardır.
5) Türkiye'de nüfus artışı bazı sorunlara yol açar: çevre sorunları oluşur, göç artar, milli gelir azalır ve refah seviyesi düşer, hizmetler aksar, bağımlı nüfus artar, konut sıkıntısı yaşanır, düzensiz şehirleşme görülür.
ÜLKEMİZDE GÖÇLER
• Nüfusun geçici veya sürekli olarak yer değiştirmesidir.
• Göçler, hızlı nüfus artışının doğal bir sonucudur.
• Bir bölgedeki nüfusun, artmasında veya azalmasında göçlerin büyük etkisi vardır.
İç Göçün (Köyden Kente) Sebepleri:
1. Hızlı nüfus artışı,
2. Tarım alanlarının miras yoluyla küçük parçalara ayrılması,
3. Tarımda makineleşme ile işsizliğin oluşması
(bu genelleme Karadeniz bölgesi için geçerliliğini yitirir.).
4. Eğitim hizmetleri, alt yapı hizmetlerinin yetersizliği,
5. Kan davaları ve terör.
6. İklim ve yer şekillerinin olumsuz etkileri.
7. Sağlık hizmetlerinin yetersizliği
8. İş imkanlarının sınırlı olması.
9. Kentlerde sanayinin gelişmiş olması.
Köyden Kente Göçün Sonuçları:
1. Nüfusun dağılışında dengesizlik olur.
2. Yatırımların dağılışında dengesizlik olur.
3. İşsizlik ortaya çıkar.
4. Konut sıkıntısı olur. Sonuçta gecekondulaşma olur.
5. Sanayi tesisleri (fabrikalar) kent içinde kalır.
6. Çevre sorunları artar.
7. Trafik, eğitim-sağlık problemleri olur.
8. Alt yapı hizmetlerinin götürülmesi zorlaşır.
9. Kültür çatışması olur.
10. Kırsal kesimdeki yatırımlarda verimsizlik olur.
Köyden Kente Göçü Önlemek İçin;
İç Göçün (Köyden Kente) Sebepleri:
1. Hızlı nüfus artışı,
2. Tarım alanlarının miras yoluyla küçük parçalara ayrılması,
3. Tarımda makineleşme ile işsizliğin oluşması
(bu genelleme Karadeniz bölgesi için geçerliliğini yitirir.).
4. Eğitim hizmetleri, alt yapı hizmetlerinin yetersizliği,
5. Kan davaları ve terör.
6. İklim ve yer şekillerinin olumsuz etkileri.
7. Sağlık hizmetlerinin yetersizliği
8. İş imkanlarının sınırlı olması.
9. Kentlerde sanayinin gelişmiş olması.
Köyden Kente Göçün Sonuçları:
1. Nüfusun dağılışında dengesizlik olur.
2. Yatırımların dağılışında dengesizlik olur.
3. İşsizlik ortaya çıkar.
4. Konut sıkıntısı olur. Sonuçta gecekondulaşma olur.
5. Sanayi tesisleri (fabrikalar) kent içinde kalır.
6. Çevre sorunları artar.
7. Trafik, eğitim-sağlık problemleri olur.
8. Alt yapı hizmetlerinin götürülmesi zorlaşır.
9. Kültür çatışması olur.
10. Kırsal kesimdeki yatırımlarda verimsizlik olur.
Köyden Kente Göçü Önlemek İçin;
1. Sulamalı tarım yaygınlaştırılmalı,
2. Modern tarım yöntemleri yaygınlaştırılmalı.
3. Besi ve ahır hayvancılığı geliştirilmeli.
4. Eğitim –sağlık hizmetleri geliştirilmeli.
5. Tarıma dayalı sanayi kolları kırsal kesime kaydırılmalı
6. Alt yapı hizmetleri geliştirilmeli (yol ,su, elektrik, haberleşme).
Dış Göçlerin Nedenleri
1. Savaşlar, baskı, zulüm, tehdit.
2. Tabii afetler (Depremler, salgın hastalıklar, kıtlık gibi)
3. Geçim sıkıntısı
1. Sulamalı tarım yaygınlaştırılmalı,
2. Modern tarım yöntemleri yaygınlaştırılmalı.
3. Besi ve ahır hayvancılığı geliştirilmeli.
4. Eğitim –sağlık hizmetleri geliştirilmeli.
5. Tarıma dayalı sanayi kolları kırsal kesime kaydırılmalı
6. Alt yapı hizmetleri geliştirilmeli (yol ,su, elektrik, haberleşme).
Dış Göçlerin Nedenleri
1. Savaşlar, baskı, zulüm, tehdit.
2. Tabii afetler (Depremler, salgın hastalıklar, kıtlık gibi)
3. Geçim sıkıntısı
4. Sınırların değişmesi
5. Uluslar arası antlaşmalarla sağlanan nüfus değişimi.
Dış Göçlerin Sonuçları
1.Ülkeler arası ekonomik ilişkiler gelişir.
2.Kültür alışverişi olur.
3.Turizmin gelişmesine katkı sağlar.
4.Döviz girdisi artar.
5.İşsizlik kısmen azalır.
6.Aileler bölünür.
7.Göç alan ülkede nüfus artar.
Ülkemizde Beyin Göçü
• Ülkemizden yurt dışına beyin göçleri olmaktadır. Beyin göçü, iyi eğitim görmüş, nitelikli ve alanında yetişmiş bireylerin başka ülkeye göç edip yerleşmesidir.
• Beyin göçünün başlıca nedenleri; alanında iş bulamama, verimli çalışma koşullarından yoksunluk ve düşük ücrettir.
• Ülkemizden yurt dışına gitmiş beyin cerrahları, kalp cerrahları ve astrofizikçiler gibi bilim dallarında uzmanlaşmış kişiler bugün dünyaca ünlüdürler.
Ülkemizde İç Göçler
• Ülkemizde, kırsal alanlarda geçim zorluğu, buna karşılık şehirlerde başta sanayi olmak üzere diğer sektörlerde iş bulma imkânları kırdan kente göçü teşvik etmektedir.
• Kırsal alanlarda tarım topraklarının azlığı, verimin düşmesi göçleri teşvik etmektedir.
• Kırsal alanlardan şehirlere doğru göç, kademeli olarak gerçekleşmiştir. Önce köyden, büyük kasaba veya küçük şehirlere, oradan da büyük şehirlere göç şeklinde olmuştur. 1950' lerde göç hareketi köyden
kente iken 1980'lerden sonra küçük şehirlerden büyük şehirlere doğru gerçekleşmiştir.
Ülkemizde Dış Göçler
• Türkiye'de dış göç hareketi 1960'tan sonra iş gücüne ihtiyaç duyan Batı Avrupa'nın sanayileşmiş ülkelerine gidişle başlamıştır.
• 1974'teki petrol bunalımı ve bunu izleyen ekonomik durgunluk,bu ülkelerin iş gücü ihtiyacını azaltınca; iş gücü akımı başta Suudi Arabistan ve Libya olmak üzere Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkelerine yönelmiştir.
• Sovyetler Birliği'nin dağılması ile yeni kurulan
Türk Cumhuriyetlerine de 1991'den itibaren Türkiye'den göçler olmuştur.
Konu: TÜRKİYE’NİN NÜFUS ÖZELLİKLERİ VE NÜFUS HAREKETLERİ 
Ptsi Nis. 28, 2008 10:48 pm
